İZMİR Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemalettin Dönmez, giydirme cephe kullanımının sarsıntıya karşı dayanıklı yapılar için önemine dikkat çekti. ‘Şili formülünün’ bu temele dayandığını belirten Prof. Bu formül uygulandığında binalar bırakın yıkılmayı ya hiç hasar almıyor ya da çok az alıyor.”
İYTE İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemalettin Dönmez, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremlerin ardından arama kurtarma ekiplerinin çalışmasının ardından 8 kişilik bir grubun Hatay’ın merkez Antakya ilçesine giderek hasar tespit çalışması yaptığını bildirdi. 500 binada. Bölgedeki binaların hasar boyutunu belgelemek için çalıştıklarını ifade eden Prof. İzmir’e dönüş Hatay’da 2000 öncesi yapılan binaların çokluğu nedeniyle en çok zarar gören bölgenin Antakya olduğunu belirten Prof. 2010 yılından sonra yapılan binaların oluşturduğu alan merkezden farklı olarak büyük ölçüde ayaktaydı. 131 binadan 1’i yıkıldı, 2’sinin ise hemen yıkılması gerekti. Bu, binalar yıkılsa bile insanların hayatlarını kurtarabilecekleri anlamına geliyor.”
‘BİNALAR HASAR GÖRMÜYOR VEYA ÇOK AZ ALIYOR, YIKILMAYA BIRAKILIYOR’ Dr. Dönmez, binalarda belli oranda perde kullanılmasını gerektiren ‘Şili formülünün’ değerine vurgu yaptı. Can kayıplarını önlemenin yanı sıra inşaat maliyetlerinde de sigorta olarak değerlendirilebilecek bu formülün uygulanması gerektiğini anlatan Prof. Dr. Dönmez sözlerine şöyle devam etti: “Mühendisin tercihine göre performans değişiyor. Bu konuda şartname belli. Uzmanlığı olmayan mühendisler reçete uyguluyor. Şartnamelere göre binalar hayat kurtarıyor ama biz 131 kişi kaybettik.” Söz konusu bölgedeki binalar.İnsanlardaki psikoloji ve milli servet kaybını da hesaba katmak gerekiyor.’Şili formülünü’ uygulamak bina maliyetlerini yüzde 5-10 arttırır ama bizim kayıplarımızı düşündüğünüzde bu formül olabilir. Bir sigorta.Binanın güçlendirilmesi sırasında, binaya perdeler eklendiğinde ‘Şili formülü’ uygulanır.’Şili formülünün’ kökeni buna dayanmaktadır.Duvarlar beton duvar haline getirilir.Bu formül yapıldığında uygulandığında binalar bırakın yıkılmayı ya zarar görmezler ya da çok az hasar alırlar.Kayıp azalır.TOKİ yapılarının performansının uygun olduğu söylenir.Bunun nedeni tünel kalıp kullanılmasıdır, bu da bu binaların ağır perde duvarlara sahip olduğu anlamına gelir. Perde kullanımı duvar kaidesi olarak kullanılabilir. Gerçeği uygulanırsa bu yeni yapılan binaların performansını çok iyi yapıyor.” YASAL DÜZENLEME İHTİYACI
Üniversitelerde deprem tasarlayacak mühendislerin uzmanlaşmasına yol açacak bir düzenlemeye ihtiyaç olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Dönmez, İYTE olarak sınırlı da olsa eğitim planında değişiklik yapabileceklerini belirtti. Uzman mühendislere ihtiyaç olduğunu belirten Prof. İnşaat Mühendisleri Odası ve üniversiteler büyük çaba sarf etti ama uygulanamadı.Yasal bir düzenleme olmadan eğitimin kendini bu duruma adapte etmesi diğer gereklilikler nedeniyle mümkün değil.Her mühendise bu yetki verilemez. Bilgi ve deneyim kazanıldıktan sonra titreşime karşı tasarım yapılmasına izin verilmelidir” dedi.
